Collecties en herkomst

De Belgische kranten, week- en maandbladen en tijdschriften die te vinden zijn via De Belgische Pers van de Groote Oorlog worden bewaard in zeventien geheugeninstellingen. Ze verzamelden deze publicaties tijdens en in de jaren na de oorlog.

Reguliere pers

La Belgique, 1914-11-05 (Universiteitsbibliotheek Gent)

De meeste kranten uit oorlogstijd zijn afkomstig uit de collecties van verschillende onderzoeksbibliotheken: de Koninklijke Bibliotheek van België, de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, de Universiteitsbibliotheek Gent en de KU Leuven Bibliotheken. Deze bibliotheken hadden abonnementen op de kranten, week- en maandbladen en tijdschriften die tijdens de Eerste Wereldoorlog werden gepubliceerd. De (gecensureerde) reguliere pers kwam dan ook vaak kort na publicatie in hun collecties terecht.

Oorlogsspecifieke persgenres

The Wipers Times, 1916-03-20 (Erfgoedbibliotheek Westflandrica, Kortrijk)

Illegale pers, frontbladen, vluchtelingenpers en kranten van krijgsgevangenen kwamen vaak via particuliere verzamelaars in de collecties van deze bibliotheken terecht. Zo verwierf de KU Leuven bijvoorbeeld de collectie Henderick-Vervliet, met een groot aantal zeldzame Belgische titels uit de oorlogsperiode. Alexis Verbouwe schonk een collectie van 140 zeldzame frontbladen aan de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, grotendeels volledige reeksen.

Les Nouvelles de la Guerre, 1915-11-15 (Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis, Brussel)

Om de herinnering levend te houden, hebben tal van andere geheugeninstellingen in de afgelopen honderd jaar een collectie samengebracht. Dat geldt in het bijzonder voor de clandestiene pers die het Rijksarchief van België bewaart. Deze kranten maken deel uit van de Archives de la Guerre (Oorlogsarchieven) die kort na de Groote Oorlog werden verzameld om de herinnering aan de oorlog levend te houden en om de documentatie te verzamelen die nodig was om aan te tonen dat Duitsland het internationaal recht had overtreden.

Het verzamelen van (clandestiene) pers uit en over de wereldoorlogen is een kerntaak van het CegeSoma – Studiecentrum voor Oorlog en Maatschappij (onderdeel van het Rijksarchief) en van het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis. Gespecialiseerde erfgoedinstellingen zoals het In Flanders Fields Museum en het Memorial Museum Passchendaele 1917 doen dit vooral vanuit het perspectief van de frontstreek, die zwaar getekend werd door de Groote Oorlog. Ze bezitten vaak unieke exemplaren van frontbladen en andere vormen van berichtgeving.

Ons Limburg, 1916-12-01 (Bibliotheek Hasselt Limburg, Hasselt)

Lokale en gespecialiseerde publicaties

Een waardevolle aanvulling op deze collecties wordt geleverd door geheugeninstellingen met een regionale, religieuze of thematische focus: de Openbare Bibliotheek Kortrijk, de Bibliotheek Hasselt Limburg, de Erfgoedbibliotheek Westflandrica, en de culturele archieven: Amsab-ISG, ADVN, AMVB, KADOC, het Liberaal Archief en het Letterenhuis. Deze instellingen bewaren lokale of heel specifieke tijdschriften die vaak niet in grote instellingen te vinden zijn. Ze zijn belangrijk om het perspectief van specifieke groepen op de oorlog te begrijpen. Ze bieden een breed scala aan meningen over en percepties van de oorlog en bieden unieke mogelijkheden om inzicht te krijgen in de (vaak concurrerende en tegenstrijdige) gemeenschapsvorming in de context van dit grootschalige conflict.